Ανακύκλωση: Ολες οι αλλαγές σύντομα στους… κάδους μας
Τα βήματα που θα πρέπει να κάνουμε από το 2022 μέχρι το 2030 για να απαλλαγούμε σχεδόν ολοκληρωτικά από την ταφή απορριμμάτων. Τι προβλέπουν το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων 2020-2030 και ο νέος νόμος για την ανακύκλωση. Ο ρόλος του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ)
Σκεφτείτε ότι ανοίγετε την πόρτα του σπιτιού σας κρατώντας τέσσερις σακούλες σκουπιδιών. Άλλη για τις πλαστικές συσκευασίες, άλλη για το χαρτί, άλλη για τα μεταλλικά και άλλη για το γυαλί.
Νέοι, σύγχρονοι κάδοι, διαφορετικού χρώματος ο καθένας, βρίσκονται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, έξω από το σπίτι, για να «υποδεχτούν» τις τέσσερις σακούλες. Η κάθε μία θα πρέπει να τοποθετηθεί στον κάδο με το συγκεκριμένο χρώμα, που συμβολίζει το υλικό των απορριμμάτων που περιέχει.
Οι οδηγίες είναι σαφείς στο μπροστινό μέρος κάθε κάδου: «Χρησιμοποιήστε το barcode (σ.σ. Σας έχει χορηγηθεί από τις υπηρεσίες του Δήμου) για να ανοίξει το μεταλλικό καπάκι – Τοποθετήστε τη σακούλα απορριμμάτων στη θέση Α για τη μέτρηση του βάρους της – Πατήστε το κουμπί Β για να προχωρήσει η διαδικασία τοποθέτησης- Κλείστε το καπάκι για να ολοκληρωθεί η διαδικασία».
Δεν πρόκειται για κάποιο σενάριο επιστημονικής φαντασίας, αλλά για μια εικόνα που σε δύο με τρία χρόνια από σήμερα θα αρχίσει να γίνεται πραγματικότητα στον τρόπο με τον οποίο θα διαχειριζόμαστε τα απορρίμματά μας.
Οι Δήμοι, μέσω των barcodes που θα διανείμουν σε κάθε κατοικία (χωρίς τα οποία δεν θα ξεκλειδώνουν οι κάδοι) θα γνωρίζουν το είδος και την ποσότητα των απορριμμάτων μας. Και όχι μόνο. Θα τιμολογούν με βάση αυτά. Τα δημοτικά τέλη δεν θα καθορίζονται με βάση τα τετραγωνικά μέτρα της κάθε ιδιοκτησίας, όπως γίνεται σήμερα, αλλά με βάση την συμπεριφορά του κάθε νοικοκυριού σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των απορριμμάτων του.
Οσο περισσότερο ανακυκλώνει τα απορρίμματά της μια οικογένεια, τόσο λιγότερα θα πληρώνει για δημοτικά τέλη. Και το αντίστροφο. Οποιος δεν ανακυκλώνει θα αναλαμβάνει το υψηλό κόστος των πράξεών του απέναντι στο περιβάλλον.
Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων
«Πληρώνω όσο Πετάω» ή «Κερδίζω όσο Διαχωρίζω» είναι η νέα φιλοσοφία στην οποία στηρίζεται το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων ( ΕΣΔΑ) 2020-2030 και ο νέος νόμος για την ανακύκλωση που ψηφίστηκε τον περασμένο Ιούνιο θέτοντας απαιτητικούς στόχους για την ανακύκλωση. Πρόκειται για δύο μεγάλες παρεμβάσεις που θα αλλάξουν τη ζωή μας.
Περιλαμβάνουν μέτρα άμεσης εφαρμογής, όπως τα τοπικά σχέδια διαχείρισης αποβλήτων από τους Δήμους, με στόχο την ενίσχυση των ποσοστών ανακύκλωσης, την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης προϊόντων, την γρήγορη ανάπτυξη δικτύων συλλογής βιοαποβλήτων (φαγητά κ.ά.) και ανακυκλώσιμων υλικών. Για παράδειγμα, ένα από άμεσα μέτρα που προβλέπει το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων και ο νέος νόμος είναι η εφαρμογή του συστήματος «Πληρώνω όσο Πετάω» (ή «Κερδίζω όσο Διαχωρίζω») από την 1 Ιανουαρίου 2023 σε όλους τους Δήμους με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων και από την 1 Ιανουαρίου 2028 σε όλους τους Δήμους άνω των 20.000 κατοίκων.
Σε πρώτη φάση η διαδικασία αυτή προγραμματίζεται να προχωρήσει από τους μεγάλους καταναλωτές, που είναι οι βιομηχανίες, για να επεκταθεί στην πορεία και στα νοικοκυριά. Αλλο ένα κρίσιμο στοιχείο που θα χαρακτηρίζει το νέο καθεστώς διαχείρισης αποβλήτων στη χώρα μας θα είναι το σύστημα της εγγυοδοσίας.
Συσκευασίες αλουμινίου, γυάλινες και πλαστικές φιάλες, θα μπορούν να επιστρέφονται από τους καταναλωτές στα σούπερ μάρκετ ή σε ειδικά κουτιά συλλογής που θα έχουν τοποθετηθεί σε κεντρικές πλατείες.
Η επιστροφή τους θα φέρνει και επιστροφή ενός μικρού αντιτίμου από την αξία του προϊόντος ως κίνητρο στους καταναλωτές για να ενστερνιστούν τη νέα φιλοσοφία.
Ο πράσινος «οδηγός»
Για όλα αυτά, από τον σχεδιασμό έως την υλοποίηση της νέας πολιτικής διαχείρισης των αποβλήτων, υπεύθυνος είναι ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ), Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και φορέας της Γενικής Κυβέρνησης που εποπτεύεται από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Ηδη ο ΕΟΑΝ έχει εκδώσει έναν αναλυτικό «Οδηγό» για όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν οι Δήμοι σχετικά με τις νέες διαδικασίες και τους στόχους διαλογής στην πηγή και ανακύκλωσης.
«Ο ΕΟΑΝ με την εκπόνηση του Οδηγού των Δήμων για την Διαλογή στην Πηγή και την Ανακύκλωση προσφέρει ένα χρήσιμο εργαλείο, που στόχο έχει να βοηθήσει τους Δήμους να κατανοήσουν τον αναβαθμισμένο ρόλο τους στην ανακύκλωση και διαχείριση των αποβλήτων» σημειώνει ο Νίκος Χιωτάκης, Διευθύνων Σύμβουλος του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης.
Οπως εξηγεί:
Ο ρόλος της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι κρίσιμος. Μέσω των Τοπικών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων, οι Δήμοι καλούνται να πρωταγωνιστήσουν σ’ αυτή τη νέα εθνική προσπάθεια συμβάλλοντας τόσο στην πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων, όσο και στην προώθηση της ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης υλικών που προέρχονται από απόβλητα.
Το χρονοδιάγραμμα
Κεντρικός στόχος του νέου πλαισίου είναι η μείωση της υγειονομικής ταφής των αστικών στερεών αποβλήτων (ΑΣΑ) σε ποσοστό κάτω του 10% έως το 2030. Από την επίτευξή του θα κριθεί σε γενικές γραμμές το μεγάλο στοίχημα της χώρας στο κρίσιμο μέτωπο της ανακύκλωσης. Προηγουμένως, όμως, θα πρέπει να κερδίσουμε πολλά μικρότερα αλλά εξίσου απαιτητικά στοιχήματα που θέτουν το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων 2020-2030 και ο νέος νόμος για την ανακύκλωση. Αυτά με βάση το χρονοδιάγραμμα που έχει τεθεί είναι τα ακόλουθα:
2022
👉 Χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων και καταγραφή πλεονασμάτων τροφίμων. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι πολλοί Δήμοι τα τελευταία χρόνια επιχειρούν τη διακριτή συλλογή βιοαποβλήτων κυρίως από Λαϊκές Αγορές και μεγάλους παραγωγούς.
Οπου υπάρχουν τέτοια προγράμματα οι φορείς επιχειρήσεων μαζικής εστίασης υποχρεούνται να διασφαλίζουν τη χωριστή συλλογή των βιοαποβλήτων που προκύπτουν από τη δραστηριότητά τους.
Ο νέος νόμος προβλέπει ότι από την 1.9.2022 οι Δήμοι είναι υπεύθυνοι για τη συλλογή αποβλήτων τροφίμων από κάθε δημόσια και ιδιωτική σχολική μονάδα πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης υπό την προϋπόθεση ότι έχουν ξεκινήσει την χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων.
👉 Θέσπιση τέλους ταφής (για τους Δήμους) Χωριστή συλλογή 4 ρευμάτων (ειδών) αποβλήτων σε χώρους συνάθροισης κοινού και δημοτικές εγκαταστάσεις. Πρόκειται για τις συσκευασίες από χαρτί, γυαλί, πλαστικό, μέταλλο. Εξασφάλιση χώρου για τη συλλογή των 4 ρευμάτων σε όλα τα νέα κτίρια
👉 Θέσπιση τέλους ανακύκλωσης 8 λεπτών για συσκευασίες PVC.
👉 Χωριστή συλλογή ανακυκλώσιμων, μπαταριών και αποβλήτων τροφίμων σε σχολεία.
👉 Μη αποδοχή στα Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών ( ΚΔΑΥ) αποβλήτων με προσμίξεις μεγαλύτερες του 40% .
2023
👉 Εφαρμογή του συστήματος «Πληρώνω όσο Πετάω» σε μεγάλα ξενοδοχεία, βιομηχανικές εγκαταστάσεις και Δήμους με περισσότερους από 100.000 κατοίκους.
👉 Υλοποίηση του συστήματος εγγυοδοσία.
👉 Λειτουργία Κέντρων Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (ΚΔΕΥ) σε Δήμους με πληθυσμό μεγαλύτερο των 200.000 κατοίκων. Πρόκειται για οργανωμένους χώρους στους οποίους οι πολίτες θα μπορούν να αποθέτουν μεταχειρισμένα αντικείμενα κάθε είδους, όπως είδη ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, παιχνίδια, έπιπλα, ποδήλατα, βιβλία και κλωστοϋφαντουργικά είδη. Στόχος είναι τα προϊόντα αυτά να ταξινομούνται και να επιδιορθώνονται προκειμένου να επαναχρησιμοποιηθούν.
2024
👉 Θέσπιση νέων Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης ( ΣΕΔ) που αφορούν νέα ρεύματα αποβλήτων. Τα εγκεκριμένα ΣΕΔ από τον ΕΟΑΝ είναι σήμερα τα εξής:
Απόβλητα συσκευασίας, απόβλητα λιπαντικών ελαίων, μεταχειρισμένα ελαστικά οχημάτων, απόβλητα ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών, οχήματα στο τέλος κύκλου ζωής, απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, απόβλητα εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων.
Στον οδηγό του ΕΟΑΝ περιγράφονται συγκεκριμένα βήματα και διαδικασίες που πρέπει να ακολουθήσει ο κάθε Δήμος για τη διαχείριση των διαφορετικών κατηγοριών αποβλήτων.
👉 Χωριστή συλλογή μικρών ποσοτήτων επικίνδυνων αποβλήτων με τοποθέτηση κάδων σε δημόσια κτίρια και ανάπτυξη σε συνεργασία και με ιδιώτες, δικτύου συλλογής ακόμη και πόρτα-πόρτα. Πρόκειται μεταξύ άλλων για φιάλες αεροζόλ, βερνίκια, χρώματα, γεωργικά φάρμακα, εντομοκτόνα, εντομοαπωθητικά, καθαριστικά, συντηρητικά κ.ά.
👉 Χωριστή συλλογή υφασμάτων
2025
👉 Τουλάχιστον 30% ανακυκλωμένο περιεχόμενο στις πλαστικές σακούλες
👉 Μη αποδοχή αποβλήτων στα Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών με προσμίξεις μεγαλύτερες του 20%
👉 Κατά 65% ανακύκλωση συσκευασιών
👉 Κατά 77% χωριστή συλλογή πλαστικών φιαλών.
2028
👉 Εφαρμογή του συστήματος «Πληρώνω όσο Πετάω» στους Δήμους και Πληθυσμό μεγαλύτερο των 20.000 κατοίκων.
2029
👉 Κατά 90% χωριστή συλλογή πλαστικών φιαλών
2030
👉 Κατά 30% μείωση των αποβλήτων τροφίμων σε σχέση με το 2022
👉 Κατά 60% προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση υλικών και ανακύκλωση
👉 Κατά 70% ανακύκλωση συσκευασιών
👉 Ταφή σε ποσοστό κάτω του 10%
